Historische Stolpboerderij "De
Barmhartige Samaritaan"
W e l k o m b ij de Cu l t u u r H i s t o r i s c h e R o u t e B l o k k e r
De “Barmhartige Samaritaan” aan de Westerblokker 39, anno 2010.
Dit is een van de oudste en mooiste stolpboerderijen van West-Friesland.
De bouw van “De Barmhartige Samaritaan” in 1659 moet zijn gefinancierd door een investeerder uit de
stad, waarschijnlijk Amsterdam. Door stedelingen gefinancierde boerderijen
hebben een afgescheiden kamer, de pronkkamer of herenkamer genoemd, waar de
geldschieter in de zomer kon verblijven.
Het uiterlijk, met de
afwisselende stenen in de bogen en het trapgeveltje, heeft een zekere
stedelijke allure. De bekendste voorbeelden van dergelijke boerderijen zijn
wel de stolpboerderijen de “Eenhoorn” en de “Lepelaar” in de
droogmakerij de Beemster.
De boerderij is een
aantrekkelijk voorbeeld van de zuivere Westfriese stolphoeve, waarvan het
vierzijdig rieten tentdak, met korte nok, op de vier staanders met opleggers
van het hooivak rust. In het voorste gedeelte is het voorhuis gebouwd, dat
hier met een topgevel verhoogd is en daardoor wellicht nog herinnert aan de
oudere vorm met het apart, verder uitstekend woongedeelte. Terzijde de inrit
naar de naast het hooivak gelegen z.g. ‘dars’.
De voorgevel en slechts
een klein gedeelte van de zijgevel bestaan uit baksteen. Het woongedeelte
heeft een sierlijke trapgevel met natuurstenen dekplaten en waterslagen en
een toppilaster op het kopje. Het kalf boven de getoogde deur is versierd met
een gesneden voorstelling van de ‘Barmhartige Samaritaan’ en het jaartal
‘1659’. Het boogveld heeft, evenals dat boven het topvenster, siermetselwerk
van rode en gele baksteen; de zijgevel bij de inrit is met gele vlechtingen
afgeschuind. Ook de schoorsteen met een rond-, zeskantig- en
vierkantgedeelte heeft wiermetselwerk in spiralen. De ingang van het
woonhuis komt uit in een kamer met plavuizen vloer. Drie wanden zijn van
eikenhout (wagenschot). De buitenwand is van wit gestukadoord pleisterwerk.
De rode kamer aan de straatkant heeft een oud-hollandse hangschouw. In het midden van de schouw is een
gietijzeren zwarte haardplaat. Deze
donkere strook heet de ‘rookbaan’. Naast de schouw zijn twee bedsteden, die
uitsteken in de hooiberg. Onder de vloer van de rode kamer zit nog een klein
keldertje. In de woon- en eetkamer is een dubbele schouw, die van een latere
datum is dan die in het voorhuis. In de traditionele stolp werd de voordeur
zelden gebruikt. Het was de gewoonte om door de ‘koestal’ binnen te komen.
De voordeur werd ‘lijkdeur’ genoemd en had een levensboom in het bovenlicht;
alleen doden en bruidsparen maakten er gebruik van. In de zomer verplaatste
het dagelijks leven van de boerenfamilie zich naar de ‘koestal’. Het vee
stond in de wei en de stal werd ingericht als zomerverblijf. Daartoe werd de
hele stal opnieuw geschilderd. Er kwam zand op de vloer, de ‘grup’ werd
afgedekt en het meubilair verplaatst.
In 1988 - 1989 is de boerderij in opdracht van Stichting Stadsherstel Hoorn
gerestaureerd en in 1990 overgedragen aan de Vereniging Hendrick de Keyser.
De stolpboerderij wordt gekenmerkt door een vierkante
constructie van palen met horizontale dekbalken. Op deze gebinten rust het
dak. Tussen deze palen is de hooiopslag, het vierkant. Daaromheen liggen de
gebruiksruimten: de woonvertrekken, de koestal en de dars. Bij de dars
bevinden zich de darsdeuren waardoor het graan of hooi werd binnengebracht.
Deze grote deuren zitten bij de Barmhartige Samaritaan aan de voorzijde.
